Auteur: NVRR secretariaat

De competitie voor de Goudvink, de NVRR-prijs voor het beste rekenkamerrapport/product, is weer gestart. De Goudvink is begonnen als een prijs voor het beste rapport, met name in technisch opzicht. De vink staat symbool voor het ‘afvinken’ van criteria waaraan het gevoerde bestuur moest voldoen. Langzamerhand zijn meer criteria mee gaan tellen voor de Goudvink. Zo is onder andere doorwerking een belangrijk item geworden in de jurering. Die ontwikkeling laat ook wel zien welke ontwikkeling rekenkamers sinds het begin van de NVRR, 18 jaar geleden, hebben doorgemaakt.

De beoordelingscriteria zijn het afgelopen jaar aangevuld met criteria over de relevantie van het onderzoek en het aspect ‘moed’ wordt meegewogen. De jury zal elk jaar op één bijzonder aspect inzoomen. De rapporten die daarop scoren krijgen een ‘eervolle vermelding’.
Nieuw in de aanmeldingsprocedure is dat anderen dan de rekenkamer(commissie) zelf mogen signaleren of er een goed rekenkamerrapport is gepubliceerd. Daarbij kan gedacht worden aan griffiers, raadsleden, burgemeesters enz. Het is dan aan de rekenkamer(commissie) zelf om zich aan te melden voor de procedure. Aanmelden kan via: https://www.nvrr.nl/actueel/goudvink/goudvink-2021/

Tot en met half juli kunnen rapporten aangemeld worden. Daarna worden in – oktober drie nominaties bekend gemaakt, die aan een jury worden voorgelegd. De jury bestaat uit een aantal stakeholders en experts uit het veld van openbaar bestuur en toezicht. De jury is als volgt samengesteld:

• Koos Janssen, burgemeester van Zeist
• Peter van der Knaap, directeur Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie bij BZ
• Klaartje Peters, bijzonder hoogleraar Lokaal en regionaal bestuur, Universiteit Maastricht
• Joyce Satijn, raadsgriffier bij gemeente Berkelland
• Henk Wokke, voorzitter Rekenkamercommissie Koggenland
• Hans Bekkers, redacteur en coördinator magazine bij Binnenlands Bestuur

Op de ALV van de NVRR in november wordt vervolgens de Goudvink voor het beste rapport uitgereikt.

Woensdag 25 mei was het zover en werd het wetsvoorstel versterking decentrale rekenkamers behandeld in de Tweede Kamer. In het debat werd duidelijk dat bijna de gehele kamer van mening is dat de positie van de decentrale rekenkamers versterkt moet worden, en dat, naar de mening van de Tweede Kamer, een onafhankelijke rekenkamer een goede manier is om dat te doen. Veelvuldig kwam daarbij aan de orde dat zeker gelet op de taakverzwaring in het lokaal bestuur deze beweging een goede is. Verreweg de meeste partijen in de kamer voelen voor een rekenkamer zonder raadslieden, omdat het anders teveel lijkt om de “slager die zijn eigen vlees keurt”. Als het aan de Tweede Kamer ligt, zal komende dinsdag worden ingestemd met het wetsvoorstel zoals het er nu ligt. Het wetsvoorstel betekent daarnaast dat ook de Waterschappen een verplichte rekenkamer gaan krijgen. De minister deed daarnaast nog verschillende toezeggingen aan de Tweede Kamer. Een toezegging betrof een onderzoek naar het bedrag dat rekenkamers nodig hebben om hun werk goed te doen. Ook kwam het onderwerp doorwerking aan de orde. Voor sommige leden zal het natuurlijk een omslag zijn, omdat de rekenkamercommissie komt te vervallen. We begrijpen terdege dat er hierdoor ook leden niet tevreden zullen zijn over dat deel van de uitkomst. Maar de rekenkamers staan duidelijk op het netvlies van de Tweede Kamer en na lang wachten kwam er eindelijk duidelijkheid. En het belang van sterke en goed (financieel) toegeruste rekenkamers wordt alom onderkend.

Het is uiteindelijk nog aan de Eerste Kamer om in te stemmen met de wet. De minister gaf in het debat aan te koersen op de inwerkingtreding hiervan op 1 januari 2023.

Vanzelfsprekend houden we jullie op de hoogte. Daarnaast zullen we op korte termijn aan de slag gaan met een team dat de leden gaat ondersteunen bij de transitie van rekenkamercommissie naar rekenkamer. Heb je nu al vragen of wil je meer weten over het nieuw in te stellen team, stuur dan een mail naar info@nvrr.nl.

Wil je meer weten over het debat van woensdag 25 mei:

• Debat in het kort: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/plenaire_verslagen/kamer_in_het_kort/wet-versterking-decentrale-rekenkamers
• Debat gemist: Wet versterking decentrale rekenkamers | Debat Gemist (tweedekamer.nl)

In 2022 start de Goudvink weer, de prijs voor het beste rekenkamerproduct.

Criteria voor de Goudvink 2022

1. Basiskwaliteit

1. reden voor de onderwerpkeuze
2. beschrijving onderwerp
3. onderzoeksdoelstelling
4. onderzoeksvragen
5. normenkader
6. onderzoeksaanpak
7. gebruikte bronnen (literatuurlijst, lijst van respondenten)
8. beperkingen van het onderzoek

2. Technische kwaliteit

1. De onderzoeksvragen zijn passend en compleet voor het bereiken van de onderzoeksdoelstelling
2. De normen zijn passend voor de onderzoeksvragen
3. De onderzoeksaanpak sluit aan bij de onderzoeksvragen
4. De bevindingen zijn onderbouwd met valide en betrouwbare data
5. De conclusies sluiten aan op de bevindingen
6. De conclusies zijn gebaseerd op normen
7. De aanbevelingen sluiten aan op de conclusies en gericht op de rol van de geadresseerde (raad/college, PS/GS, AB/DB)

3. Presentatie

1. Het rapport/product is prettig leesbaar
2. Er is een adequate samenvatting opgenomen
3. Er zijn functionele tabellen/illustraties opgenomen in de tekst
4. Er is een infographic/film opgenomen
5. Op andere wijze is getracht met de presentatie de doorwerking te bevorderen, bijv. gebruik social media, persbericht, publieksvriendelijke presentatievormen (digitaal, podcast), tijdens workshop conclusies en aanbevelingen gepresenteerd aan deelnemers/stakeholders

4. Relevantie

1. relevant voor de samenleving/inwoners, sluit aan bij de actualiteit
2. relevant voor (de versterking van) de volksvertegenwoordiging, en/of de rekenkamer(commissie) besteedt in het rapport aandacht aan haar rol als instrument of ondersteuning voor (de versterking van) de volksvertegenwoordiging.
   (Dit kan op diverse manieren, bijvoorbeeld door dit als een criterium te benoemen voor de selectie van het onderzoeksonderwerp of de onderzoeksaanpak, of aandacht hiervoor bij het formuleren van de aanbevelingen, raad/PS/waterschapsbestuur betrokken bij uitvoering of presentatie.)
3. relevant voor het afleggen van publieke verantwoording door het bestuur, en/of de rekenkamer(commissie) besteedt in het rapport aandacht aan haar bijdrage daaraan
4. relevant voor de verbetering van het bestuur (beleid en uitvoering), en/of de rekenkamer(commissie) besteedt in het rapport aandacht aan de bruikbaarheid voor het bestuur

5A. Doorwerking voorronde

1. De rekenkamer(commissie) geeft in tekst aan welke doorwerking is gesorteerd en geeft aan deze aan te kunnen tonen

5B. Doorwerking eindronde (alleen voor de genomineerden op de shortlist)

1. De rekenkamer(commissie) heeft de doorwerking gestimuleerd (bijv. innovatieve methode gebruikt, actief de pers opgezocht)
2. Het onderzoek is relevant, sluit aan op de actualiteit, leeft bij de raad/PS/waterschapsbestuur/bevolking?
3. Raad/PS/waterschapsbestuur/bevolking is betrokken bij formuleren onderzoeksvragen, uitvoering, presentatie?
4. Heeft de rekenkamer(commissie) de doorwerking aangetoond?
5. Hoe is de doorwerking te kwalificeren (rapport/product besproken, er is over de aanbevelingen besloten [besluit/moties], nawijsbaar in beleid opgenomen, nawijsbaar geïmplementeerd, extern invloed gehad [bijv. aandacht in de pers])?

6. Extra punten

1. Compensatie (bijvoorbeeld als er geen normenkader nodig is bij dit onderzoek, innovatieve aanpak enz.)
2. Er valt veel te leren voor rekenkamer(commissie)s van dit rapport/product
3. De jury waardeert het volgende aspect (opvallend aspect)

Aanleiding

Sinds enkele jaren organiseert de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (de NVRR) voor haar leden het DoeMee-onderzoek. Het DoeMee-onderzoek van 2022 heeft als onderwerp de ondersteuning van de volksvertegenwoordiging in het decentraal bestuur. Voor de uitvoering van het onderzoek, waaraan alle leden van de NVRR kunnen deelnemen, is de NVRR op zoek naar passend onderzoeksbureau. Van belang daarbij is ook dat de NVRR op zoek is naar een onderzoeksbureau dat vanuit het verleden kan laten zien dat zij met grote groepen (minimaal 30) overheden heeft gewerkt. In deze notitie worden de inhoudelijke focus van het onderzoek, de uitgangspunten rondom de gehanteerde werkwijze en de gewenste eindproducten van het onderzoek en de aandachtspunten voor de offerte nader toegelicht. Graag ontvangen we op basis van deze notitie een onderzoeksofferte.

Aanleiding en achtergrond

Vertegenwoordigende organen als de gemeenteraad, Provinciale Staten en het Algemeen Bestuur van het Waterschap spelen een belangrijke rol in de het functioneren van de lokale democratie. De vraag is echter of volksvertegenwoordigingen sinds de dualisering (met uitzondering van het Algemeen Bestuur van het Waterschap dat immers nog steeds een monistische structuur kent) aan het begin van deze eeuw voldoende zijn geëquipeerd om hun rol in de decentrale democratie goed te kunnen vervullen oftewel hoeveel is het decentraal bestuur bereid voor zichzelf uit te geven?

Het DoeMee-onderzoek van dit jaar heeft als doel om vast te stellen op welke wijze de volksvertegenwoordigingen van decentrale overheden momenteel worden ondersteund. Onder ondersteuning verstaan we in ieder geval de inrichting van de griffie, de mogelijkheid tot fractieondersteuning, de inrichting van de rekenkamerfunctie en de mogelijkheid tot ambtelijke bijstand en het volgen van opleidingsprogramma’s. De centrale vraag is: hoeveel is de raad bereid voor haar eigen ondersteuning uit te geven? Het gaat hierbij om vragen als: wat is het budget waarover de decentrale volksvertegenwoordiging beschikt? Wat wordt daaruit gefinancierd? Worden alle middelen besteed of blijft er geld liggen? Is dit de afgelopen jaren veranderd en wat zijn de redenen daarvan? Op basis van dit gezamenlijke onderzoek worden individuele rekenkamers in staat gesteld om uitspraken te doen over de ondersteuning van volksvertegenwoordiging.

Het onderwerp sluit aan bij een adviesrapport van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) over de positie van decentrale volksvertegenwoordigingen dat vorig jaar werd gepubliceerd. Hierin adviseert de ROB de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onder andere om normen te stellen voor de ondersteuning van gemeenteraden en Provinciale staten. Inmiddels zijn de nieuwe raadsleden gestart en volgen er in 2023 nieuwe leden bij de provincie en waterschappen. Daarmee is het een geschikt onderwerp om nu te onderzoeken omdat het de mogelijkheid biedt om te reflecteren op hun positie. Indien gewenst kan het de basis vormen voor nieuwe afspraken over de eigen ondersteuning.

Binnen de onderzoeksaanpak van DoeMee 2022 zou gedacht kunnen worden aan het opstellen van een benchmark voor de verschillende onderdelen van ondersteuning. Hierbij kan zowel gedacht worden aan kwantitatieve gegevens over budgettaire omvang en aantallen (bijvoorbeeld beschikbare budgetten voor fractieondersteuning of opleidingen en fte’s voor verschillende functies) Deze benchmark geeft een duidelijk beeld van de positie van de deelnemende decentrale overheid in vergelijking met andere (vergelijkbare) overheden. Deze benchmark moet dan ook gegevens opleveren waardoor een vergelijking tussen de verschillende overheden overzichtelijk is weergegeven.

Een dergelijke benchmark vormt een geschikte basis voor rekenkamers om uitspraken te doen over de hoe binnen de overheid ondersteuning van de volksvertegenwoordiging is vormgegeven in vergelijking met andere overheden. Daarnaast stelt het rekenkamers in staat om, mogelijk op basis van gepaste vervolgonderzoek, uitspraken te doen over de ondersteuning van de raad. Bij aanvullend onderzoek door de individuele rekenkamers valt te denken aan het bevragen van leden van de volksvertegenwoordiging, leden van de griffie en collegeleden over hoe zij de positie van de volksvertegenwoordiging bij het vervullen van hun kaderstellende en controlerende rol ervaren. Ook zonder vervolgonderzoek door de rekenkamer moet het geleverde product voldoende basis bieden om de raad van interessante bevindingen te voorzien.

Doel en centrale vraagstelling

De centrale vraagstelling luidt als volgt:
Wat is de staat van de financiële ondersteuning van het volksvertegenwoordigende orgaan

Deelvragen:

1. Wat is het budget waarover de decentrale volksvertegenwoordiging voor de ondersteuning beschikt?
2. Wat wordt daaruit gefinancierd?
3. Worden alle middelen besteed of blijft er geld liggen?
4. Is dit de afgelopen jaren (periode 2018-2022) veranderd en wat zijn de redenen daarvan?

Op basis van dit gezamenlijke onderzoek worden individuele rekenkamers in staat gesteld om uitspraken te doen over de ondersteuning van volksvertegenwoordiging.

Het onderzoeksbureau wordt gevraagd om suggesties te doen over de wijze waarop vergelijkingen tussen verschillende overheden kunnen plaatsvinden, waardoor duidelijke conclusies kunnen worden getrokken en vergelijkingen kunnen worden gemaakt.

Gewenste werkwijze en producten

Graag willen we het onderzoek aftrappen met een (digitale) NVRR bijeenkomst waarin het onderzoeksbureau zijn aanpak aan de (potentieel) deelnemende rekenkamer(commissie)s presenteert en eventuele vragen van de potentiële deelnemers beantwoordt. Via de deelnemende rekenkamer(commissie)s wordt vervolgens door het onderzoeksbureau documentatie opgevraagd. Er dient een soort verificatie van de door het onderzoeksbureau gegenereerde onderzoeksresultaten bij de betreffende overheid plaats te vinden. Dit laatste in overleg met de betreffende rekenkamer(commissie) (voor meer informatie, zie onderzoeksprotocol).

Het onderzoek dient in ieder geval te leiden tot de volgende twee producten:

1. een algemene beleidsscan waarin het beleid en resultaten van overheden worden vergeleken en onderzoeksresultaten in algemene zin worden toegelicht;
2. Overheid specifieke rapportages (die aansluit bij de algemene beleidscan) waarin de specifieke resultaten van de betreffende overheden worden vergeleken met alle deelnemers (benchmark).

Het onderzoek wordt in opdracht van de NVRR uitgevoerd, hetgeen betekent dat het bureau dat de opdracht krijgt niet zonder schriftelijke toestemming van de NVRR zelfstandig over het onderzoek mag publiceren.

Offertevraag

Graag ontvangen we een onderzoeksofferte waarin bovenstaande punten nader zijn uitgewerkt. Hierin staat in ieder geval hoe u het onderzoek gaat aanpakken en op welke wijze de informatieverzameling (voorkeur voor openbare informatie) plaatsvindt. We vernemen graag welk beeld u heeft van de boodschap die rekenkamers op basis van het onderzoek af kunnen geven aan hun volksvertegenwoordigers.

Uiteraard staan we daarbij ook open voor suggesties die uitvoering en resultaat van het onderzoek zouden kunnen verbeteren.

Budget

Voor dit onderzoek is in totaal een budget van € 48.000 beschikbaar. Dit is gebaseerd op de deelname van circa 60 rekenkamers(commissie)s. Het kan zijn dat zich nog meer rekenkamers aanmelden. We horen graag welk bedrag er gerekend wordt voor extra deelnemers.

Tijdslimiet

De definitieve producten dienen uiterlijk 15 december 2022 te worden opgeleverd.

Planning

De deadline voor het indienen van de offerte is maandag 6 juni 2022. Offertes die hierna binnenkomen, worden niet meer in de beoordeling betrokken. Op maandag 13 juni 2022 besluiten wij aan welk bureau de opdracht wordt gegund – mogelijk dat in de tussentijd aanvullende vragen worden gesteld; we verzoeken u dan ook de naam en contactgegevens van de contactpersoon aan uw kant in de offerte te vermelden. U kunt uw offerte sturen naar info@nvrr.nl.

Nadere informatie

Voor nadere informatie over dit offerteverzoek kunt u contact opnemen met Suzan Matthijssen, bestuurslid NVRR op tel 06 – 51 86 57 95.

Recent is er via de VNG en via brieven die door colleges in de verschillende provincies aan gemeenteraden zijn gestuurd aandacht gevraagd voor de capaciteit van de gemeentelijke organisatie. Via een enquête wil de NVRR graag weten of deze capaciteitsproblemen ook tot problemen bij rekenkamers leiden, vandaar dat hier een korte enquête kan worden ingevuld.

Na een grondige evaluatie van het DoeMee-onderzoek van 2021 over de Wob start de NVRR binnenkort met de aanbesteding voor het DoeMee-onderzoek 2022. Als onderwerp is gekozen voor: de ondersteuning van de volksvertegenwoordiging in het decentraal bestuur. Het DoeMee-onderzoek van dit jaar heeft als doel om vast te stellen op welke wijze de volksvertegenwoordigingen van decentrale overheden momenteel worden ondersteund. Onder ondersteuning verstaan we in ieder geval de inrichting van de griffie, de mogelijkheid tot fractieondersteuning, de inrichting van de rekenkamerfunctie en de mogelijkheid tot ambtelijke bijstand en het volgen van opleidingsprogramma’s. De centrale vraag is: hoeveel is de raad bereid voor haar eigen ondersteuning uit te geven? Het gaat hierbij om vragen als: wat is het budget waarover de decentrale volksvertegenwoordiging beschikt? Wat wordt daaruit gefinancierd? Worden alle middelen besteed of blijft er geld liggen? Is dit de afgelopen jaren veranderd en wat zijn de redenen daarvan? Op basis van dit gezamenlijke onderzoek worden individuele rekenkamers in staat gesteld om uitspraken te doen over de ondersteuning van volksvertegenwoordiging.

Binnenkort ontvangen de leden meer informatie over de procedure en het tijdpad. Ook zal opnieuw vanuit de deelnemers een begeleidingscommissie worden ingesteld. Hou de website en de Nieuwsbrief dus de komende tijd in de gaten.

Wil je op de hoogte blijven van de rekenkamerrapporten die recent zijn verschenen of wil je zelf een rapport met ons delen? Bezoek dan de pagina https://www.nvrr.nl/bibliotheek/rekenkamerrapporten/. Een rekenkamerrapport insturen kan hier: https://www.nvrr.nl/bibliotheek/rekenkamerrapporten/insturen/.

De NVRR wil de huidige vernieuwde website steeds verder gaan ontwikkelen als kennisplatform voor de leden, vandaar deze oproep. In het najaar zullen we jullie verder op de hoogte houden op welke manieren we onze website verder willen uitbouwen als kennisplatform.