Rekenkamer tussen informatiebehoefte en onderzoek

Rekenkamers worden vaak als instrument gezien ten behoeve van de volksvertegenwoordiging of van de (bredere) decentrale democratie. Tegelijkertijd zijn zij ook onafhankelijk – op termijn alle. Dat betekent dat rekenkamers niet in opdracht van raad, Staten of Algemeen Bestuur handelen. Tegelijkertijd is het essentieel dat hun werk ten minste voor een deel een antwoord is op de kennisbehoefte van de volksvertegenwoordigingen. Maar hoe kan de rekenkamer die kennisbehoefte kennen? Hoe ver kan en mag de rekenkamer daarin gaan? En welke andere hulptroepen zijn er voor de volksvertegenwoordigingen? Dat zijn enkele van de vragen die op het congres aan de orde komen.

Aanmelden

U kunt u aanmelden via a.penninga@hethogeland.nl onder vermelding ‘NVRR-Noord Wintercongres’, a.u.b. vóór 6 januari 2023. Geef s.v.p. ook aan of uw voorkeur uitgaat naar deelsessie A of deelsessie B.

Locatie

Gemeentehuis Tynaarlo, Kornoeljeplein 1, 9481 AW Vries

Per 1 mei 2022 is de Wet open overheid (Woo) grotendeels in werking getreden. Deze wet vervangt de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en heeft als doel een transparante overheid te bevorderen. De wet kent belangrijke nieuwe verplichtingen over de actieve openbaarmaking van overheidsinformatie, de openbaarmaking op verzoek, en het op orde brengen van de digitale informatiehuishouding. Tijdens het webinar zal worden ingegaan op de belangrijkste veranderingen van de Woo ten opzichte van de Wob. Daarbij ligt de focus in het bijzonder op de betekenis van de Woo voor gemeentelijke rekenkamers, rekenkamercommissies en gemeenschappelijke rekenkamers. Ook is er ruimte voor het uitwisselen van de (eerste) ervaringen met de Woo.

Op 2 december organiseert de NVRR een bijeenkomt in Utrecht: het Mini-symposium ‘mediabeleid en perceptie’ en de algemene ledenvergadering. Ook zal de Goudvink worden uitgereikt.

Genomineerden Goudvink

• Oost-Nederland (Meer vitaliteit, minder leegstand?)
• Nijmegen (Afval of grondstof? Rekenkameronderzoek naar de kwaliteit van gescheiden ingezameld huishoudelijk afval)
• Utrecht (Onbegonnen werk – Onderzoek naar de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed in Utrecht)
• Vijfheerenlanden (Weerbaar tegen zorgfraude)

De komende jaren zal de hele samenleving volop bezig zijn met de energietransitie. In het Klimaatakkoord is vastgelegd dat provincies, gemeenten en waterschappen gezamenlijk keuzes maken, in Regionale Energie Strategieën. Bovendien is afgesproken dat zij inwoners, bedrijven en belangengroepen aan de voorkant zouden betrekken bij het opstellen van die strategieën, om zo maatschappelijk draagvlak te creëren. Maar lukt dat ook? Hoe doen de energieregio’s dat? En is in de samenleving ook een behoefte om mee te denken en te doen?

De Noordelijke Rekenkamer heeft daar in drie provincies onderzoek naar gedaan. De resultaten van dat onderzoek vormen de basis van het webinar. De deelnemers gaan met elkaar en de onderzoekers in gesprek over zaken als: hoe kan een rekenkamer zinvol en neutraal onderzoek doen naar ‘democratische legitimiteit’; hoe breng je maatschappelijke wensen met betrekking tot ‘participatie’ in kaart; kun je een eindoordeel vellen – democratie is immers een meervoudig begrip? Daarnaast hopen de organisatoren dat de deelnemers ervaringen met soortgelijk onderzoek zullen uitwisselen.

Deze bijeenkomst is bedoeld voor secretarissen van de rekenkamers uit deze regio.

De bijeenkomst vindt plaats op 15 november van 10-12 uur (inloop vanaf 9.30 uur) in het oude Stadhuis van Utrecht (Stadhuisbrug 1), kamer 2.10 (burgemeesterskamer).

Hoe formuleer je goede toetsende vragen om tot oordelen over beleid te komen? En wat zijn geschikte normen om overheidsbeleid aan te toetsen? Dergelijke vragen staan centraal in de Handleiding doelmatigheids- en doeltreffendsheidsonderzoek (DDO) die in de afgelopen periode is ontwikkeld door onderzoekers van de Algemene Rekenkamer.

Hoewel de handleiding is ontwikkeld voor het doen van rekenkameronderzoek op het niveau van het Rijk, bevat de handleiding ook een groot aantal elementen die van belang zijn bij het doen van rekenkameronderzoek bij decentrale overheden. Tijdens de lunchseminar op 8 september om 12 uur nemen Jan van Dam (Algemene Rekenkamer) en Ruud van Druenen (Algemene Rekenkamer en tevens lid van het NVRR Ontwikkelteam) jullie mee in de belangrijkste elementen van de handleiding die relevant zijn voor lokaal rekenkameronderzoek. Dat proberen zij zo veel mogelijk te doen aan de hand van toepassingen in concrete voorbeelden. Uiteraard nemen zij ook ruim de tijd om vragen te beantwoorden over de handleiding en rekenkameronderzoek naar doeltreffendheid en doelmatigheid in algemene zin.

Decentrale rekenkamers voeren sinds 2005 onderzoeken uit op onderwerpen uit een grote verscheidenheid aan beleidsterreinen waar de decentrale overheden voor verantwoordelijk zijn. Er zijn onderwerpen die steeds weer door rekenkamers worden geagendeerd, zoals grote projecten, inkoop & aanbestedingen, externe inhuur of verbonden partijen. Over deze onderwerpen zijn al veel rekenkamerrapporten verschenen en opgenomen in de bibliotheek van de NVRR. Door de veelheid kan het soms lastig zijn om de weg in de onderzoeksvragen en normenkaders te vinden en keuzes te maken. De NVRR wil met behulp van metadossiers de kennis die in de bibliotheek van de NVRR te vinden is voor rekenkamers en andere geïnteresseerden ontsluiten.

We laten de rekenkamerrapporten op één onderwerp door een ervaren onderzoeker analyseren op de grootste gemene delers en (lokale) verschillen. De opbouw van de metadossiers is voor elk onderwerp uniform, zodat de informatie uit de gebundelde rapporten op een systematische manier toegankelijk gemaakt wordt. In 2021 zijn we gestart met een metadossier op het onderwerp jeugdhulp. In totaal zijn meer dan 40 rekenkamerrapporten van rekenkamers uit kleinere tot grote gemeenten in het metadossier opgenomen. Voor de metadossiers is een applicatie ontwikkeld, die via de website van de NVRR toegankelijk is, waardoor de rapporten en hun inhoud op een gemakkelijke wijze aangeboord kunnen worden.

Op dinsdag 5 juli wordt het metadossier gepresenteerd, van 12.00-13.00 uur tijdens een lunchwebinar.

Er is veel gebeurd in ons werkveld in het afgelopen jaar, sinds het laatste NVRR-congres. Het wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers is door de Tweede Kamer aangenomen, de projectgroep lokale rekenkamers is van start gegaan en de rekenkamers en publiceren hun onderzoeken verder gewoon door ten dienste van het decentrale bestuur. De hoogste tijd om elkaar weer in NVRR-verband te ontmoeten, kennis te delen en elkaar bij te praten over al die ontwikkelingen. Keynote speaker is Marjolein van Asselt, directeur Rekenkamer Rotterdam, over de reputatie van de rekenkamer. Daarna behandelen we in workshops verschillende actuele onderwerpen, zoals de democratische legitimiteit van complexe processen, het sturen met prestatie-indicatoren, de samenwerking van rekenkamers op onderzoek, het rekenkamerwerk bij waterschappen en het samenspel tussen college en de raad. 

Update 31 augustus: dit congres is geannuleerd. Het aanmeldformulier is niet meer beschikbaar.

Het bestuur heeft op woensdag 31 augustus besloten om het congres, dat gepland staat op 16 september, te verplaatsen naar het voorjaar van 2023.

Hiervoor zijn twee redenen:

• Vlak ervoor, namelijk op 13 september staat het Wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers geagendeerd voor de commissie BiZa/AZ van de Eerste Kamer. We hadden al een uitgebreid inhoudelijk programma voor het congres en willen voldoende ruimte en gelegenheid bieden om met elkaar van gedachten te wisselen over de ontwikkelingen en gevolgen m.b.t. het Wetsvoorstel. Dat past nu niet meer bij elkaar.
• Ondanks extra inspanningen om meer deelnemers voor het congres te krijgen, bleef het aantal deelnemers ver achter de verwachting.

Het bestuur beraadt zich op hoe we aan (delen van) het congres een ander vervolg kunnen geven en zullen z.s.m. een nieuwe datum bekend maken.

Het uitvoeren van rekenkameronderzoek is een opgave waar alle gemeenten, provincies en waterschappen in Nederland verantwoordelijk voor zijn. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door lokale rekenkamers en rekenkamercommissies.

Er zijn de afgelopen jaren enorm veel rekenkameronderzoeken verschenen en deze werken op allerlei manieren door in het openbaar bestuur. Het is van belang de impact van rekenkameronderzoek zo groot mogelijk te laten zijn. Doorwerking van rekenkameronderzoek wordt in hoge mate gefaciliteerd door een onberispelijke kwaliteit van het onderzoek.

Dit najaar organiseert de ESSB Academy (onderdeel van de Erasmus Universiteit Rotterdam) de 17^de editie van de cursus Rekenkameronderzoek.

Ook dit jaar zal er weer een bijdrage zijn van de NVRR (door voorzitter dr. Ans Hoenderdos). En zoals ook in de voorgaande edities krijgen de leden van de NVRR 10% korting.
De cursus vindt plaats op 4, 5 en 6 oktober en 2 en 3 november 2022 in Rotterdam.