Terugblik voorjaarscongres over de rol van de rekenkamer in vertrouwen in de overheid

Het thema vertrouwen in de overheid is bijzonder actueel: uit onderzoek komt het inzicht dat inwoners vertrouwen in de overheid verliezen. Het Rijk heeft veel taken op afstand gezet, bij Zelfstandige Bestuursorganen en Rechtspersonen met een wettelijke taak, maar ook veel door decentralisatie naar medeoverheden. Zeker gemeenten als overheid die het dichtste bij de inwoner staat hebben dus een belangrijke rol in de dienstverlening aan die inwoner. Hoe zorgen die gemeenten er voor dat ze er zijn voor die inwoners die hun gemeente nodig hebben? Wat is de juiste werkwijze, hoe gaat het met bijvoorbeeld het sinds de drie decentralisaties veelgehoorde maatwerk in de praktijk? En hoe kunnen we hier als decentrale rekenkamers betekenisvol onderzoek naar doen? En zo wellicht ook nog bijdragen aan het herstel van vertrouwen van de inwoners in die (decentrale) overheid? Verschillende sprekers namen de deelnemers mee in dit vraagstuk. Pieter Duisenberg, president van de Algemene Rekenkamer, vertelde over de boodschap die hij op verantwoordingsdag bracht: het Rijk is niet klaar voor een volgende crisis. Duisenberg nam de zaal mee in zijn ervaringen op zijn eerste verantwoordingdag.

Daarna sprak Huri Sahin, burgemeester van Rijswijk en lid van de Raad voor het Openbaar Bestuur, over gezag in het openbaar bestuur. Zij vertelde over de gezagwaardige overheid en hoe een rekenkamer hieraan kan bijdragen, aan de hand van de drie b`s van gezagwaardigheid. De kern was: Investeer in uw eigen gezagswaardigheid! Bekwaamheid – Cognitief tekort:
werk aan herstellen van de inhoudelijke expertise en ervaringsdeskundigheid. Betrouwbaarheid – Moreel tekort: herken en waardeer de morele dimensies van het overheidsoptreden. Betrokkenheid – Maatschappelijk tekort: vernieuw en versterk de verbinding tussen bestuurder en burger.

In 2 workshoprondes konden deelnemers kiezen uit workshops over samenwerken (Rekenkamers in Drenthe & Noordelijke Rekenkamer), vertrouwen in de overheid (Rekenkamer Haarlemmermeer), begrijpelijke taal (Marije van den Berg, Rekenkamer Leiden-Leiderdorp), opgavegericht werken (Rekenkamer Alphen aan den Rijn), regiodeals en menselijke maat vanuit de Algemene Rekenkamer.
Josse de Voogd, onderzoeker, vertelde over politieke geografie en dat verschillen tussen gemeenten vaak uit de historie voortkomen. Hij vertelde dat (politieke) verschillen tussen gemeenten ook vaak te verklaren zijn vanuit de sociale geografie.

De Groningse ombudsman Anja Janssen ging in op haar werk op lokaal niveau. Zij vertelde waar zij tegenaan loopt als ombudsman en suggereerde dat hier best een samenwerking met rekenkamers mogelijk is om trends die de ombudsman ziet, op te pakken als rekenkamer.

Het congres werd afgesloten door de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen. Hij bracht veel elementen die eerder op de dag benoemd werden samen in een pleidooi voor een gezagwaardige overheid en scherpte op regels waar inwoners klem door kunnen komen te zitten. Ook bepleitte hij dat rekenkamers en ombudsmannen goed zouden kunnen samenwerken om elkaar te versterken.

We sloten de dag af met een zonnige borrel op het terras van Akoesticum.